Ewidencja księgowa faktoringu
Jak prawidłowo księgować poszczególne rodzaje faktoringu?
Faktoring jako forma finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa zyskuje coraz większą popularność w Polsce. Przemawia za tym nie tylko duża elastyczność i dostępność tej usługi ale również istotny wpływ faktoringu na:
- poprawę płynności finansowej przedsiębiorstwa,
- możliwość zabezpieczenia się przed ryzykiem niewypłacalności kontrahentów,
- ograniczenie kosztów związanych z administrowaniem należnościami.
Kluczową funkcją jaką spełnia usługa faktoringu jest usprawnienie obiegu / przepływu gotówki w firmie poprzez uwolnienie gotówki „zamrożonej” w fakturach z odroczonym terminem płatności.
Jak księgować faktoring? Jak księgować koszty faktoringu?
Jaki wpływ ma faktoring na strukturę bilansu?
Zasadniczo to zależy… od takich kwestii jak: rodzaj faktoringu czy to, którą stronę bilansu finansujemy faktoringiem – należności czy zobowiązania. Należy wskazać odmienny sposób księgowania w przypadku:
1. Finansowania należności, w ramach którego występują takie rodzaje faktoringu jak:
a) faktoring z regresem (zwany też inaczej: niepełnym, niewłaściwym, bez przejęcia ryzyka)
b) faktoring bez regresu (zwany też inaczej: pełnym, właściwym, z przejęciem ryzyka)
c) faktoring mieszany,
2. Finansowania zobowiązań – czyli faktoring odwrotny (dłużny).
Faktoring z regresem (niepełny) – księgowanie
W przypadku faktoringu z regresem należność do dnia jej zapłaty pozostaje w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa. Faktorant nie może wcześniej wyksięgować należności z ksiąg rachunkowych, gdyż do dnia zapłaty występuje ryzyko niewypłacalności kontrahenta (odbiorcy). Umowa faktoringu jest umową nienazwaną (nie jest uregulowana w polskim prawie) i w związku z tym traktowana jest analogicznie jak umowa kredytu lub pożyczki. Po stronie pasywów w bilansie przedsiębiorcy (Faktoranta) pojawia się zatem zobowiązanie o charakterze kredytowym / pożyczkowym. w kwocie otrzymanego od firmy faktoringowej (Faktora) finansowania. Poziom finansowania odpowiada wysokości Zaliczki, tj. procentowej wartości faktury jaką Faktor wypłaca na rzecz Faktoranta.
Ewidencja księgowa usługi oraz kosztów faktoringu z regresem:
Założenia:
Dwóch odbiorców: „A” i „B”.
Zaliczka w wysokości 80% wartości brutto faktury.
Wynagrodzenie netto Faktora (prowizja i odsetki) w łącznej wysokości 1% wartości każdej faktury,
Przykład księgowania faktoringu z regresem:
- Sprzedaż towarów / usług do odbiorcy „A” – kwota brutto wierzytelności wynosi 12.300,00 zł (w tym VAT 2.300,00 zł),
- Sprzedaż towarów / usług do odbiorcy „B” – kwota brutto wierzytelności wynosi 6.150,00 zł (w tym VAT 1.150,00 zł),
- Zaliczka wypłacona przez Faktora z tytułu nabytych i sfinansowanych wierzytelności wynosi 14.760,00 zł (12.300,00 zł + 6.150,00 zł) x 80%,
- Faktor wystawia fakturę za świadczone usługi faktoringu na łączną kwotę netto 184,50 zł (12.300,00 zł + 6.150,00 zł) x 1%. Kwota wynagrodzenia netto zostaje powiększona o podatek VAT w wysokości 42,44 zł = 226,94 zł brutto,
- Odbiorca „A” dokonał w terminie zapłaty na rachunek Faktora w kwocie 12.300,00 zł,
- Odbiorca „B” nie dokonał zapłaty za sfinansowaną fakturę i Faktor po upływie okresu regresu zwrócił się do Faktoranta o zwrot wypłaconej gotówki (Zaliczki) w wysokości 4.920,00 zł (6.150,00 zł x 80%),
- Rozliczenie końcowe sfinansowanej faktury – Faktor wypłaca kwotę niefinansowaną faktury, którą pomniejsza o koszty świadczonej usługę faktoringu: 12.300,00 zł + 4.920,00 zł – 14.760,00 zł – 226,94 zł = 2.233,07 zł.
Schematy księgowe faktoringu z regresem:
| Przychody ze sprzedaży |
||
| Wn | Ma | |
| 10.000,00 | 1) | |
| 5.000,00 | 2) | |
| Rozrachunki z Odbiorcą „A” |
|||
| Wn | Ma | ||
| 1) | 12.300,00 | 10.000,00 | 5) |
| Rozrachunki z Odbiorcą „B” |
||
| Wn | Ma | |
| 2) | 6.150,00 | |
| Rozrachunki z tytułu VAT | |||
| Wn | Ma | ||
| 4) | 42,44 | 2.300,00 | 1) |
| 1.150,00 | 2) | ||
| Rozrachunki z Faktorem z tyt. finansowania |
|||
| Wn | Ma | ||
| 5) | 12.300,00 | 14.760,00 | 3) |
| 6) | 4.920,00 | 226,94 | 4) |
| 2.233,07 | 7) | ||
| Rachunek bieżący |
|||
| Wn | Ma | ||
| 3) | 14.760,00 | 4.920,00 | 6) |
| 7) | 2.233,07 | ||
| Rozrachunki z tytułu VAT | ||
| Wn | Ma | |
| 4) | 184,50 | |
Faktoring bez regresu (pełny) – księgowanie
W przypadku gdy przedsiębiorca decyduje sią na zawarcie umowy faktoringu bez regresu, mamy do czynienia z traktowaniem faktury w sposób analogiczny jak sprzedaż wierzytelności. W faktoringu bez regresu Faktorant przenosi wszystkie prawa oraz ryzyko niewypłacalności kontrahenta (odbiorcy) na Faktora. Wskutek tego, w dacie przekazania Faktorowi wierzytelności, Faktorant powinien ją wyksięgować z ewidencji księgowej. W związku z tym, że faktoring pełny traktowany jest jako sprzedaż wierzytelności według art. 42 ust. 3 Ustawy o rachunkowości, więc gotówka jaką otrzymuje Faktorant powinna być zaliczona do przychodów finansowych. Operacja pojawia się tylko po stronie aktywów bilansu Faktoranta.
Można to ująć w następujący sposób:
Ewidencja księgowa usługi oraz kosztów faktoringu bez regresu:
Założenia:
Jeden odbiorca „A”,
Zaliczka w wysokości 100% wartości brutto faktury,
Wynagrodzenie netto Faktora (prowizja i odsetki) w łącznej wysokości 1% wartości każdej faktury,
Przykład księgowania faktoringu bez regresu:
- Sprzedaż towarów / usług do odbiorcy „A” – kwota brutto wierzytelności wynosi 12.300,00 zł (w tym VAT 2.300,00 zł),
- Sprzedaż wierzytelności do Faktora na podstawie Umowy Faktoringu bez regresu. Kwota brutto wierzytelności 300,00 zł,
- Zaksięgowanie kosztu sprzedanej Wierzytelności w wysokości 12.423,00 zł , na którą to kwotę składają się:
- wartość brutto wierzytelności 12.300,00 zł oraz
- wynagrodzenie Faktora w wysokości 123,00 zł,
- Wpływ środków na rachunek Faktoranta z tytułu sprzedaży wierzytelności – kwota 12.300,00 zł,
- Faktor wystawia fakturę za świadczone usługi faktoringu na łączną kwotę netto 123,00 zł (12.300,00 zł x 1%.) Kwota wynagrodzenia netto zostaje powiększona o podatek VAT w wysokości 28,29 zł = 151,29 zł brutto,
- Odbiorca dokonał zapłaty na rachunek Faktora w wysokości 12.300,00 zł,
Schematy księgowe faktoringu bez regresu:
| Przychody ze sprzedaży |
||
| Wn | Ma | |
| 10.000,00 | 1) | |
| Rozrachunki z Odbiorcą „A” |
|||
| Wn | Ma | ||
| 1) | 12.300,00 | 10.000,00 | 3a) |
| Rozrachunki z tytułu VAT |
|||
| Wn | Ma | ||
| 5) | 28,29 | 2.300,00 | 1) |
| Rozrachunki z Faktorem z tyt. finansowania | |||
| Wn | Ma | ||
| 6) | 12.300,00 | 12.300,00 | 4) |
| 151,29 | 5) | ||
| Rozrachunki z Faktorem z tyt. faktur |
|||
| Wn | Ma | ||
| 2) | 12.300,00 | 12.300,00 | 6) |
| Rachunek bieżący |
|||
| Wn | Ma | ||
| 4) | 12.300,00 | ||
| Przychody finansowe | ||
| Wn | Ma | |
| 12.300,00 | 2) | |
| Koszty finansowe |
|||
| Wn | Ma | ||
| 3a) | 12.300,00 | ||
| 3b) | 123,00 | ||
| Rozliczenia międzyokresowe kosztów |
|||
| Wn | Ma | ||
| 5) | 123,00 | 123,00 | 3b) |
Powyższy przykład nie obejmuje wypłaty odszkodowania.
Faktoring mieszany – księgowanie
Faktoring mieszany to forma finansowania, która zawiera w sobie elementy faktoringu pełnego i niepełnego. W tym przypadku, poziom ryzyka niewypłacalności kontrahenta, które zostaje przeniesione na Faktora jest uregulowany kwotowo w umowie faktoringu. Za pozostałą część wierzytelności, przekraczającą limit ochrony ubezpieczeniowej odpowiada Faktorant. Faktoring mieszany stosuje się m.in. w przypadkach, w których limit ubezpieczenia należności obejmuje kwotę niższą niż wartość wierzytelności przedstawionych do sfinansowania. Oznacza to, że do określonej wartości limitu (objętego ochroną) stosuje się księgowania właściwe dla faktoringu pełnego, a powyżej te kwoty księgowania odpowiadają zasadom przypisanym do faktoringu niepełnego.
Faktoring odwrotny (dłużny) – księgowanie
W przypadku faktoringu odwrotnego umowę faktoringu z Faktorem podpisuje Faktorant, który jest jednocześnie Dłużnikiem. Umowa faktoringu odwrotnego polega na tym, że Faktorant przekazuje Faktorowi wierzytelności z tytułu nabytych od dostawcy towarów / usług. Zapłata za te wierzytelności jest dokonywana przez Faktora na rachunek dostawcy. W przypadku umowy faktoringu odwrotnego, Faktor finansuje zasadniczo 100% wartości faktury. Następnie, po upływie określonego w umowie faktoringu czasu (Terminu Spłaty) Faktorant dokonuje zapłaty na rzecz Faktora. Kwota do zapłaty przez Faktoranta na rzecz Faktora obejmuje wartość sfinansowanej wierzytelności oraz wynagrodzenie Faktora.
Księgowanie faktoringu odwrotnego w księgach rachunkowych Faktoranta polega na zaksięgowaniu zmiany wierzyciela (Faktor dokonując na rzecz dostawcy zapłaty 100% wartości faktury wchodzi w prawa wierzyciela).
Ewidencja księgowa usługi oraz kosztów faktoringu odwrotnego:
Założenia:
Jeden dostawca „A”,
Zapłata za wierzytelność przez Faktora w wysokości 100% wartości brutto faktury,
Wynagrodzenie netto Faktora (prowizja i odsetki) w łącznej wysokości 1% wartości każdej faktury,
Przykład księgowania faktoringu odwrotnego:
- Zakup towarów / usług od dostawcy „A” – kwota brutto wierzytelności wynosi 12.300,00 zł (w tym VAT 2.300,00 zł),
- Faktor zawiadamia Faktoranta o dokonaniu zapłaty za fakturę do Dostawcy, zgodnie z terminem płatności, w kwocie 12.300,00 zł,
- Faktor wystawia fakturę za świadczone usługi faktoringu na łączną kwotę netto 123,00 zł (12.300,00 zł x 1%.) Kwota wynagrodzenia netto zostaje powiększona o podatek VAT w wysokości 28,29 zł = 151,29 zł brutto,
- Faktorant reguluje zobowiązanie wobec Faktora z tytułu sfinansowanej faktury, w umówionym (odroczonym) Terminie spłaty,
- Faktorant reguluje zobowiązanie wobec Faktora za fakturę z tytułu świadczenia usługi faktoringu.
Schematy księgowe faktoringu odwrotnego:
| Materiały | ||
| Wn | Ma | |
| 1) | 10.000,00 | |
| Rozrachunki z Dostawcą „A | |||
| Wn | Ma | ||
| 2) | 12.300,00 | 12.300,00 | 1) |
| Rozrachunki z tytułu VAT |
||
| Wn | Ma | |
| 1) | 2.300,00 | |
| 3) | 28,29 | |
| Rozrachunki z Faktorem z tyt. finansowania | |||
| Wn | Ma | ||
| 4) | 12.300,00 | 12.300,00 | 2) |
| 5) | 151,29 | 151,29 | 3) |
| Koszty finansowe | ||
| Wn | Ma | |
| 3) | 123,00 | |
| Rachunek bieżący | ||
| Wn | Ma | |
| 12.300,00 | 4) | |
| 151,29 | 5) | |
Faktoring w walucie obcej – księgowanie
Zgodnie z prawem księgi rachunkowe przedsiębiorstw należy prowadzić w walucie polskiej. Operacje, które są dokonywane w walucie obcej można zapisywać po kursie:
- faktycznie zastosowanym w dniu operacji, wynikającym z jej charakteru – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań;
- lub średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego dzień operacji – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu z dnia operacji, a także w przypadku pozostałych operacji.
Jeśli chodzi o wycenę faktury w walucie obcej, to do ustalenia jej wartości w polskich złotych należy przyjąć kurs średni NBP z dnia poprzedzającego jej wystawienie. Z kolei wpływ środków od Faktora w walucie obcej można zaksięgować po kursie faktycznie zastosowanym w dniu operacji.
W przypadku transakcji w walucie obcej powstają różnice kursowe, które trzeba uwzględnić w księgach rachunkowych. Te rozbieżności wynikają ze zmieniających się stale notowań kursów walut. Wskutek tego wartość faktury w dniu jej wystawienia będzie z pełnym prawdopodobieństwem inna niż jej wartość w dniu faktycznej zapłaty.
Faktorant powinien rozliczyć różnice kursowe zgodnie z metodą, jaką przyjął w swoim przedsiębiorstwie:
- metoda bilansowa – w rachunku podatkowym uwzględnia się zarówno różnice kursowe zrealizowane (te, które powstają w momencie zapłacenia należności), jak i różnice kursowe niezrealizowane (te, które powstają przy wycenie bilansowej niezapłaconych zobowiązań);
- metoda podatkowa – w rachunku podatkowym uwzględnia się tylko różnice kursowe zrealizowane.
