Rodzaje faktoringu

Co to jest faktoring i dla kogo jest przeznaczony?

Faktoring to usługa finansowa, która polega na wykupie przez firmę faktoringową (Faktora) niewymagalnych wierzytelności przedsiębiorstwa (Faktoranta) z tytułu sprzedaży towarów / usług. Jest to usługa skierowana do firm, które sprzedają towary / usługi z odroczonym terminem płatności. Faktoring pozwala błyskawicznie zamienić należności na gotówkę. W praktyce działa to tak, że Faktor wypłaca przedsiębiorcy środki z tytułu przekazanych faktur, natychmiast po ich wystawieniu, a ponadto świadczy na rzecz przedsiębiorcy usługi związane z ewidencjonowaniem należności i monitorowaniem spłat od Odbiorców – czyli pilnuje żeby kontrahenci zapłacili na czas.

Kategorie / rodzaje faktoringu w Polsce

Na polskim runku wyróżniamy kilka kategorii / rodzajów usług faktoringowych. Niektóre z nich występują oddzielnie, a inne łączą się ze sobą. Poniższy materiał ma za zadanie usystematyzować i przybliżyć poszczególne rodzaje faktoringu oraz pomóc we właściwym doborze usługi do potrzeb przedsiębiorcy.

Faktoring można podzielić w zależności od:
a) rodzaju kontrahenta (odbiorca / dostawca),
b) odpowiedzialności za ryzyko niewypłacalności kontrahenta,
c) rodzaju cesji.

Poniżej jest zaprezentowany schemat obrazujący rodzaje faktoringu:

Rodzaje faktoringu w zależności od typu kontrahenta / charakteru faktury

Faktoring jako finansowanie należności – to najpopularniejsza usługa faktoringu w Polsce. Według statystyk, wartość obrotów faktoringowych obejmujących finansowanie należności stanowi ok 90% obrotów faktoringowych na polskim rynku. Ten rodzaj faktoringu polega na finansowaniu należności (faktur z tytułu sprzedaży) przysługujących przedsiębiorcy z tytułu sprzedaży produktów / usług. Faktor po otrzymaniu faktury do sfinansowania wypłaca Faktorantowi (przedsiębiorcy) zaliczkę w wysokości 80-90% jej wartości. Obowiązek zapłaty za fakturę spoczywa na odbiorcy. Finansowanie należności może występować jako faktoring z regresem (niepełny, niewłaściwy) lub jako faktoring bez regresu (pełny, właściwy).

Faktoring jako finansowanie zobowiązań (faktoring dłużny) – to usługa, w której Faktorant (przedsiębiorca) wskazuje Faktorowi podmioty, u których dokonuje zakupów towarów / usług. Ten rodzaj faktoringu polega na tym, że wskazany dostawca/y otrzymuje od Faktora należne środki (100% wartości faktury) w momencie, gdy Faktorant (przedsiębiorca) przedstawi Faktorowi niewymagalną fakturę zakupową i potwierdzi, że zrealizował wszystkie warunki zamówienia. Następnie, w odroczonym terminie płatności, Faktorant reguluje równowartość faktury na konto Faktora. Dzięki temu Faktorant może zamówić większą ilość produktów lub usług, a jednocześnie buduje w oczach dostawcy wizerunek wiarygodnego i terminowego płatnika. Dostawca z kolei otrzymuje pewną i szybką zapłatę. Faktoring odwrotny to rozwiązanie szczególnie polecane w taki modelu współpracy, w którym dostawcy zależy na uzyskaniu środków w możliwie najkrótszym czasie, a odbiorca (Faktorant) oczekuje odroczonego terminu płatności. W faktoringu odwrotnym obowiązek zapłaty za sfinansowaną fakturę spoczywa na Faktorancie (przedsiębiorcy).

Rodzaje faktoringu w zależności od przejęcia ryzyka:

Faktoring z regresem (zwany inaczej niepełnym, niewłaściwym lub bez przejęcia ryzyka) – Jest to jeden z najpopularniejszych rodzajów faktoringu w Polsce. Faktoring z regresem to usługa, która zapewnia przedsiębiorcy finansowanie bieżącej działalności ale nie chroni przed ryzykiem niewypłacalności odbiorców. W przypadku gdy odbiorca nie zapłaci za fakturę, to Faktorant jest odpowiedzialny za spłatę wierzytelności. Z tej usługi korzystają zazwyczaj przedsiębiorcy, którzy dynamicznie rozwijają sprzedaż, dobrze znają swoich kontrahentów, działają na rynkach lub w branżach, które charakteryzują się relatywnie niskim ryzykiem. Faktoring z regresem jest tańszy od faktoringu bez regresu, gdyż po stronie kosztów usługi nie występuje składka za przejęcie ryzyka niewypłacalności kontrahenta.

Faktoring bez regresu (zwany inaczej pełnym, właściwym lub z przejęciem ryzyka) – Ten rodzaj faktoringu charakteryzuje się przejęciem przez Faktora ryzyka związanego z niewypłacalnością kontrahenta. Ta usługa, oprócz finansowania, daje Faktorantowi większe poczucie bezpieczeństwa i świętego spokoju. W sytuacji, w której odbiorca nie zapłaci za fakturę lub zbankrutuje, Faktorant nie jest zobowiązany do zwrotu otrzymanych od Faktora środków finansowych. Ten rodzaj faktoringu jest wybierany przez przedsiębiorców, którzy rozpoczynają współpracę z nowymi kontrahentami, o których sytuacji finansowej nie ma dostępnych zbyt wielu informacji, rozwijają sprzedaż na nowych, nieznanych rynkach, w przypadku sprzedaży towarów / usług dla odbiorców zagranicznych. Wśród kosztów usługi faktoringu bez regresu znajdzie się składka za przejęcie ryzyka, przez co zazwyczaj cena tej usługi jest nieco wyższa od faktoringu z regresem.

Rodzaje faktoringu w zależności od rodzaju cesji:

Faktoring jawny (otwarty, notyfikowany) – Jest to najczęściej oraz najchętniej (ze względu na niższe ryzyko) wybierany rodzaj faktoringu w Polsce – stanowi ok 90% obrotów faktoringowych. W ramach faktoringu jawnego, kontrahent (odbiorca) jest zawiadamiany o zawarciu Umowy Faktoringu niezwłocznie po jej zawarciu. Wskutek tego kontrahenci zgłoszeni do faktoringu, zostają natychmiast powiadomieni o cesji (przelewie) wierzytelności na rzecz Faktora. Na fakturach wystawianych przez Faktoranta widnieje nr rachunku Faktora. Przelew wierzytelności skutkuje po stronie odbiorcy obowiązkiem zapłaty wszystkich obecnych i przyszłych wierzytelności na rachunek Faktora. W przypadku gdy współpraca między stronami (Faktorantem i jego odbiorcami) oparta jest o umowę, z której wynika zakaz cesji, finansowanie takiego odbiorcy jest możliwe po pisemnym potwierdzeniu przez kontrahenta zgody na przelew wierzytelności na rzecz Faktora.

Faktoring cichy (tajny, nienotyfikowany) – W przypadku tego rodzaju faktoringu kontrahent nie jest powiadamiany o zawarciu Umowy Faktoringu i cesji wierzytelności. Odbiorca może dokonywać zapłaty na rachunek Faktoranta – wówczas Faktorant po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta jest zobowiązany przekazać środki Faktorowi. Może być też tak, że odbiorca dokonuje zapłaty na rachunek Faktora (wskazany na fakturze) ale nie ma świadomości, że jest to rachunek Faktora. Faktoring cichy występuje wyłącznie jako faktoring z regresem (niepełny). Co do zasady warunkiem koniecznym zawarcia Umowy Faktoringu pełnego jest cesja wierzytelności. Faktoring cichy jest wybierany przez przedsiębiorców wtedy, kiedy kontrahent nie wyraża zgody na cesję wierzytelności. Aby ograniczyć ryzyko, Faktorzy włączają do faktoringu cichego raczej takich odbiorców, którzy cieszą się wysoką moralnością płatniczą oraz mają dobre wyniki finansowe.

W tymi miejscu warto wskazać, że od stycznia 2020 roku obowiązuje tzw. ‘Biała lista’. Jest to wykaz podatników VAT, który w łatwy sposób pozwala zweryfikować kto jest właścicielem rachunku bankowego o danym numerze. Wprowadzenie białej listy znacząco ograniczyło stosowanie faktoringu cichego.

Odpowiedni dobór rodzaju faktoringu

Faktoring to usługa skierowana do przedsiębiorców, którzy chcą pozyskać dodatkowy kapitał na rozwój firmy, planują poprawić płynność finansową, chcą zwiększyć bezpieczeństwo współpracy z kontrahentami lub ograniczyć koszty związane z monitorowaniem płatności i dochodzeniem należności od odbiorców.

Odpowiedni dobór typu faktoringu jest pochodną zarówno potrzeb klienta, jego struktury sprzedaży, ryzyka kontrahentów oraz warunków współpracy handlowej. Niezależnie od przesłanek jakimi kieruje się przedsiębiorca przy wyborze usługi faktoringu, otrzymuje on szereg korzyści, które powodują ciągły wzrost popularności faktoringu w Polsce.